عوارض هیسترکتومی رحم از جمله مسائلی است که پیش از تصمیم به انجام این عمل باید بهخوبی مورد بررسی قرار گیرد. این عوارض میتوانند از مشکلات کوتاه مدت پس از جراحی، مانند درد و عفونت، تا عوارض بلند مدت نظیر تغییرات هورمونی و تاثیرات روانی گسترده باشند. آگاهی از این موارد میتواند به زنان کمک کند تا با دیدی آگاهانهتر و انتظارات واقعبینانهتری به این تصمیم مهم نزدیک شوند.
عوارض برداشتن رحم
همانطور که متوجه شدید، عمل هیسترکتومی رحم دارای برخی عوارض برای بیماران است که این عوارض در کوتاه مدت یا در بلند مدت نمایان میشود. شناخت این عوارض و آگاهی از علت آن باعث میشود، با آگاهی بیشتر به مقابله و درمان آن بپردازیم. در ادامه برخی از این عوارض به تفکیک بیان شده است.
عوارض کوتاه مدت هیسترکتومی رحم
عوارض کوتاه مدت هیسترکتومی رحم که در روزها یا هفته های نخست پس از جراحی بروز میکنند، شامل موارد زیر هستند:
- درد و ناراحتی: پس از هیسترکتومی، احساس درد و ناراحتی در ناحیه شکم یا لگن طبیعی است. این درد معمولاً با مصرف داروهای مسکن کنترل میشود و به مرور زمان کاهش مییابد.
- خونریزی و ترشح واژینال: پس از جراحی، خونریزی سبک یا ترشح واژینال تا چند هفته ادامه دارد. در صورت بروز خونریزی شدید یا غیرطبیعی، باید به بهترین جراح هیسترکتومی مراجعه شود.
- عفونت: عفونت در محل برش جراحی یا دستگاه ادراری در برخی بیماران رخ میدهد. علائم عفونت شامل تب، قرمزی یا تورم در محل برش و ترشح چرک است. عفونت ها معمولاً با آنتی بیوتیک درمان میشوند.
- خستگی: پس از جراحی، خستگی عمومی و ضعف رایج است. بدن برای بهبودی به انرژی نیاز دارد و این حالت تا چند هفته ادامه خواهد داشت.
- مشکلات گوارشی: یبوست یا نفخ به دلیل جراحی یا داروهای مسکن رخ میدهد. مصرف مایعات زیاد، فیبر در رژیم غذایی و در صورت نیاز داروهای ملین به بهبود این مشکلات کمک میکند.
- احتباس یا مشکلات ادراری: پس از هیسترکتومی، برخی زنان دچار مشکلات موقتی در ادرار کردن میشوند، از جمله احتباس ادرار یا احساس فوریت ادراری. این مشکلات معمولاً با گذشت زمان بهبود مییابند.
- تشکیل لخته های خونی: خطر تشکیل لخته های خونی به ویژه در پاها (ترومبوز ورید عمقی) پس از جراحی وجود دارد. پزشک معمولاً توصیه به حرکت زودهنگام و تجویز داروهای ضدانعقاد خون برای پیشگیری از این عارضه میکند.
- تهوع و استفراغ: تهوع و استفراغ به دلیل داروهای بیهوشی یا مسکن ها ایجاد میشود. این حالت موقتی است و معمولاً با داروهای ضد تهوع مدیریت میشود.
- درد شانه: در مواردی که جراحی با روش لاپاراسکوپی انجام میشود، گاز مورد استفاده برای باد کردن شکم باعث درد در شانه ها میشود. این درد معمولاً پس از چند روز فروکش میکند.
عوارض بلندمدت هیسترکتومی رحم
هیسترکتومی رحم علاوه بر عوارض کوتاه مدت، عوارض بلند مدتی نیز به همراه دارد که بر کیفیت زندگی و سلامت فرد تأثیر میگذارد. در ادامه به برخی از این عوارض بلند مدت اشاره میکنیم:
- یائسگی زودرس: اگر در طی هیسترکتومی تخمدان ها نیز برداشته شوند (اوفورکتومی)، بیمار به سرعت وارد یائسگی میشود. علائم یائسگی زودرس شامل گرگرفتگی، تعریق شبانه، خشکی واژن، تغییرات خلق وخو، و کاهش میل جنسی است. حتی اگر تخمدان ها حفظ شوند، عملکرد آنها به مرور زمان کاهش مییابد و یائسگی زودتر از معمول رخ میدهد.
- کاهش میل جنسی: برخی زنان پس از هیسترکتومی کاهش میل جنسی یا تغییراتی در احساس لذت جنسی تجربه میکنند. این مسئله به دلیل تغییرات هورمونی، مسائل روانی یا خشکی واژن میباشد.
- خشکی واژن: به دلیل کاهش سطح استروژن (به ویژه اگر تخمدان ها برداشته شده باشند)، خشکی واژن رخ میدهد که باعث درد در هنگام رابطه جنسی یا ناراحتی در زندگی روزمره شود.
- افزایش خطر بیماریهای قلبی و پوکی استخوان: برداشتن تخمدان ها و کاهش هورمون استروژن خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی و پوکی استخوان را افزایش میدهد. استروژن نقش محافظتی در برابر این بیماری ها دارد و کاهش آن مشکلات سلامت طولانی مدتی ایجاد میکند.
- افتادگی اندامهای لگنی (پرولاپس): پس از هیسترکتومی، به ویژه اگر بافت ها و عضلات حمایت کننده ضعیف شوند، خطر افتادگی اندام های لگنی مانند مثانه، روده یا واژن افزایش مییابد. این عارضه باعث مشکلات ادراری یا گوارشی میشود و گاهی نیاز به درمان جراحی دارد
- چسبندگی های داخلی: پس از هیسترکتومی، در برخی بیماران چسبندگی هایی بین بافت ها و اندام های داخلی ایجاد میشود. این چسبندگی ها باعث درد مزمن شکمی یا مشکلات گوارشی میشوند.
- مشکلات ادراری مداوم: برخی زنان پس از هیسترکتومی مشکلات طولانی مدتی در کنترل ادرار، تکرر یا فوریت ادرار دارند. این مشکلات نیاز به درمان های اضافی خواهد داشت.
- تغییرات در ارگاسم: برخی زنان پس از هیسترکتومی تغییراتی در تجربه ارگاسم خود احساس میکنند. این تغییرات به دلیل تغییرات در بافت های داخلی یا مسائل روانی میباشد.
- تغییر در وضعیت جسمانی: برخی از زنان پس از هیسترکتومی دچار تغییراتی در وزن، انرژی یا توان فیزیکی خود میشوند. این تغییرات به دلیل تأثیرات هورمونی، تغییرات در سطح فعالیت یا مسائل روانی است.
عوارض جسمی و روانی هیسترکتومی
هیسترکتومی، عوارض جسمی و روانی متعددی برای بیمار خواهد داشت. این عوارض تأثیرات مختلفی بر سلامت جسمی و روانی فرد میگذارند. در ادامه به بررسی این عوارض پرداخته شده است:
- بسیاری از زنان پس از هیسترکتومی احساس میکنند که هویت زنانه خود را از دست داده اند، به ویژه اگر این جراحی به معنای ناتوانی در بارداری باشد.
- تغییرات هورمونی و عدم توانایی در بارداری به اضطراب و افسردگی منجر میشود. همچنین نگرانی های مربوط به تغییرات جسمانی و جنسی نیز به مشکلات روانی دامن میزند.
- برخی زنان پس از هیسترکتومی احساس کاهش اعتماد به نفس خواهند داشت به ویژه در مواردی که تغییرات جسمانی بر تصویر ذهنی آن ها از خود تأثیر بگذارد.
بسیاری از زنان پس از جراحی به حمایت عاطفی نیاز دارند. صحبت با خانواده، دوستان یا مشاور میتواند به بهبود وضعیت روحی و پذیرش تغییرات کمک کند.
آیا هیسترکتومی باعث افزایش وزن میشود؟
هیسترکتومی به تنهایی باعث افزایش وزن نمیشود، اما عوامل مرتبط با این جراحی به تغییرات وزن منجر میشوند. دورهی بهبودی پس از جراحی ممکن است با کاهش فعالیت بدنی همراه باشد، که منجر به افزایش وزن میشود. اگر هیسترکتومی همراه با برداشتن تخمدان ها باشد، بدن با کاهش سطح هورمون های استروژن و پروژسترون مواجه میشود که منجر به تغییرات در متابولیسم و افزایش وزن میشود. همچنین، تغییرات هورمونی بعد از هیسترکتومی متابولیسم بدن را کاهش خواهد داد، که به نوبه خود باعث افزایش وزن در خانم ها خواهد شد.
از دست دادن میل جنسی پس از هیسترکتومی
از دست دادن میل جنسی پس از هیسترکتومی برای برخی افراد رخ میدهد، اما این تجربه در همه افراد یکسان نیست و به عوامل مختلفی بستگی دارد. اگر در کنار برداشتن رحم، تخمدان ها نیز برداشته شوند، کاهش هورمون های جنسی مانند استروژن و تستوسترون به کاهش میل جنسی منجر میشود. پس از جراحی ممکن است درد یا ناراحتی در ناحیه لگن یا واژن وجود داشته باشد که رابطه جنسی را ناخوشایند یا دردناک میکند و به کاهش میل جنسی منجر میشود.
البته همه افراد پس از هیسترکتومی کاهش میل جنسی را تجربه نمیکنند و برخی حتی بهبود میل جنسی خواهند داشت، به ویژه اگر جراحی به دلایلی مانند درد یا ناراحتی های مزمن رحمی انجام شده باشد. در صورت کاهش میل جنسی، مشاوره با بهترین متخصص زنان به بررسی علل و راهکارهای مدیریت آن کمک میکند.